Inleiding

Met deze proefles krijg je een indruk van de beroepsopleiding Basisopleiding Fitnessinstructeur. Je krijgt inzicht in de lesstof. Tijdens het lezen van de lesstof kun je jezelf testen door vragen te beantwoorden.

Basisopleiding Fitnessinstructeur 

Om inzicht te krijgen in bewegen heb je kennis van de Anatomie nodig. Hoe werkt het bewegingsapparaat en wat is daar allemaal bij nodig? Belangrijk is dat je leert aan welke botpunten spieren aanhechten en wat de functie daarvan is. Met die wetenschap kun je namelijk bepalen hoe je de spier het beste kunt trainen.

De anatomische houding 

Een menselijk lichaam beweegt in verschillende vlakken en assen. Daarom is het moeilijk om bewegingen te beschrijven. Om het bestuderen van de anatomie van de bewegende mens makkelijker te maken is er een aantal afspraken binnen de anatomie. We hanteren daarbij bepaalde termen. Die termen komen in eerste instantie vreemd over; ze zijn gebaseerd op het Latijn. Wanneer je deze termen zo logisch mogelijk benaderd, zul je merken dat ze onderling verband hebben en dat ze steeds terugkomen.

Het is prettig dat deze taal internationaal is. Iedereen die anatomie heeft gehad, gebruikt hem. Dat is handig, want dan is het duidelijk waar we het over hebben en dat voorkomt misverstanden. Een van de afspraken betreft de anatomische houding. De anatomische houding is: de rechtopstaande mens, die recht voor zich uitkijkt, met de armen hangend langs het lichaam, de handpalmen zijn naar voren gericht, de voeten staan recht naar voren.

Skelet

Algemeen

Zonder het skelet zouden we niets anders zijn dan een zak met spieren. Het skelet is het passieve bewegingsapparaat, wat wil zeggen dat het ons niet actief kan laten bewegen, maar de volgende functies heeft:

1. het lichaam vorm en stabiliteit te geven;
2. aanhechtingsplaats voor de spieren. Zonder skelet zou er geen aanhechting zijn;
3. het skelet laat gewrichten op elkaar aansluiten;
4. een deel van de botten geeft bescherming aan de organen.

Denk hierbij aan de ribben en de schedel.

Tussen sommige gewrichten bevindt zich het synoviaalvocht. Dit vocht dient als gewrichtssmeer. Het laat de gewrichten soepel lopen. Door middel van fitness c.q. sport wordt er extra synoviaalvocht aangemaakt, om de belasting te kunnen dragen. Daarom is een goede warming-up van belang! Het skelet bestaat uit± 200 botten. In de volgende afbeeldingen staan de botten afgebeeld in Nederlandse en Latijnse benamingen, die relevant zijn om te weten i.v.m. de aanhechtingsplaats van de oppervlakkige spieren die je later in dit hoofdstuk zult tegenkomen.

Spieren

Als fitness docent is het belangrijk dat je veel weet over spieren, daarom gaat dit hoofdstuk over spieren.

De spieren zorgen voor het actief voortbewegen van het menselijk lichaam. Spieren bestaan uit vezels die gebundeld zijn, vandaar de naam: spierbundel. Een groep vezels kun je zien als een staalkabel. Deze bestaat ook uit meerdere kleine kabeltjes. Hierdoor wordt de kabel sterk. Spieren zijn hier gelijk aan. Aan een spier zit ook altijd een pees. Deze pees hecht vast aan het bot en aan de spierbuik. Dan is er nog het spiervlies. Dit houdt de spier bij elkaar.

Spierindeling

Ons lichaam kent meer dan 400 spieren. Deze spieren zorgen voor ons voortbewegen en beschermen onze organen. Spierentypes zijn onder te verdelen naar vorm, te weten:

A. Spoelvormig.→ Kenmerk: in het midden dik en aan de uiteinden dun.
B. Plat.→ Kenmerk: plattenspiergroep zoals de buikspieren. 
C. Waaiervormig → Kenmerk: verschillende breedtes in uiteinden.

• Een spier kan ook uit één of meerdere koppen bestaan:
• Een eenkoppige spier is bijvoorbeeld de m. brachialis.
• Een tweekoppige spier is bijvoorbeeld de m. biceps brachii.
• Een driekoppige spier is bijvoorbeeld de m. triceps brachii.
• Een vierkoppige spier is bijvoorbeeld de m. quadriceps femoris.

1. het lichaam vorm en stabiliteit te geven;
2. aanhechtingsplaats voor de spieren. Zonder skelet zou er geen aanhechting zijn;
3. het skelet laat gewrichten op elkaar aansluiten;
4. een deel van de botten geeft bescherming aan de organen.

Benamingen

Met behulp van de volgende afbeeldingen kun je de spieren en hun benamingen doornemen. Een goede tip is zowel de richtingen, skeletbenamingen als de spierbenamingen goed te leren. Hierdoor leer je ook makkelijker oefeningen te onthouden. Ook is er een logica te ontdekken in de benamingen. Dorsaal betekent bijvoorbeeld: rugwaarts. De grote rugspier heet: m. latissimus dors i.

Basisbewegingen

Nu je kennis hebt opgedaan over de richtingen, het skelet, de spieren en hun werking, is het van belang te weten wat de basisbewegingen zijn die mogelijk zijn met het menselijk lichaam. Ook bewegingen kennen benamingen in het Latijn. Deze benamingen lijken vaak op fitnessoefeningen en/of fitnessapparatuur. Leer het volgende rijtje bewegingen goed uit je hoofd; het zijn de meest voorkomende: (Meer bewegingen worden besproken in de volledige opleiding)

Origo en insertie

Een skeletspier heeft altijd een origo, een spierbuik en een insertie. Origo en insertie zijn de plaatsen op het skelet waar de spieren door middel van pezen aanhechten. Een algemene stelregel is dat de origo het aanhechtingspunt is op het onbeweeglijke bot en insertie de aanhechting is op het beweeglijke bot. Bij de m. biceps brachii bijvoorbeeld zit de origo boven de schouder en de insertie aan de onderarm.

In de onderstaande tabel zie je een spier beschreven met de origo, insertie en de functies. Om je niet te verwarren hebben we steeds alleen het bot aangegeven waar de spier op aanhecht en niet het exacte botpunt. Het is niet van belang deze botpunten te kennen. Elk botpunt kent namelijk ook weer zijn eigen naam. Hier maak je als fitnessdocent niet of nauwelijks gebruik van. Ook worden steeds alleen de fitness-gerelateerde functies van de spier aangegeven.

Bij elke spier staat een oefening waarmee je de spier zou kunnen trainen. Dat wil niet zeggen dat dit de enige manier is. De spier is vaak op meerdere manieren te trainen. We mogen ook niet vergeten te melden dat je met bijna elke oefening ook een andere spier of spiergroep aanspreekt. In de meeste gevallen is de spier die wordt aangegeven de hoofdspier (agonist) die wordt aangesproken binnen de oefening. Tijdens beweging gebruik je niet altijd alle functies van de spier. Dat wil zeggen dat wanneer je op een Leg Curl-machine zit, je de Hamstring alleen nog maar kunt laten buigen in de knie. De volgende afbeeldingen zijn mogelijk gemaakt door Health Software.