De eerste indruk

De eerste indruk is zo gemaakt. Binnen 3 seconden zelfs, als je sommige sales-communicatiedeskundigen mag geloven. Best lastig, voor introverte en sociaal minder gezegende mensen. Met cursussen zoals “training eerste indruk” en zelfs “zakelijk flirten” kan iedereen leren om zichzelf zo goed mogelijk te presenteren. Zelfs in de eerste 3 seconden. Mijn vader hamerde al sinds ik een hand kon geven op “de stevige handdruk” om een goede eerste indruk te maken. Had hij gelijk en levert dat wat op? Want wat is er nu waar van deze gehypte “je-krijgt-nooit-een-tweede-kans-om-een-eerste-indruk-te-maken-mythe”?

De eerste indruk

De eerste indruk zou de beste zijn. Het idee hierachter is dat je enkel in de eerste seconden van een ontmoeting nog open en onbevooroordeeld kunt waarnemen. Maar hoe kan deze indruk nou beter zijn dan wanneer je iemand langer ziet, spreekt en kent? Dan wordt je indruk van iemand in ieder geval grondiger. En bovendien, een eerste indruk kan nooit helemaal open en onbevooroordeeld zijn, want alleen het geslacht, de leeftijd, de huidskleur en kleding beïnvloeden je in de eerste seconde al (Vonk, 2009).

Selffulfilling prophecy

Je eerste indruk wordt beïnvloed door je eigen categorisatie-systeem, want je deelt mensen op basis van uiterlijke kenmerken en stereotypen in bij een bepaalde groep. En daar vind je wat van. Belangrijk is wel dat je zelf ook nog invloed hebt op de ‘bewaarheiding’ van die eerste indruk. En daarbij komt de ‘selffulfilling prophecy’ om de hoek kijken: als jij denkt dat iemand aardig is, ga jij aardig zijn en gaat de ander dus ook aardig terugdoen. “Zie je wel, hij is aardig”, denk je dan en “joh ik kan mensen echt goed inschatten!” er achteraan. Zo houden we ons positieve zelfbeeld maar weer mooi in stand. Wat dan weer onder te brengen is onder het ‘zelfverheffingsmotief’ (“grote waarde hechten aan informatie die ons in een positief daglicht stelt”, Vonk, 2009, p131). En zo zijn er nog honderden andere sociaal-psychologische principes en denkfouten die ervoor zorgen dat we de waarheid niet eens kunnen zien zoals hij is.