Geplaatst op 2 januari 2014
Leestijd: 3 min
In 2014 wordt alles anders
Het waren weer heerlijke feestdagen. De kalkoenen en oliebollen vlogen wederom prima naar binnen. 12 extra kilo’s, een slecht-werkende lever en 10 pakjes sigaretten verder zit je nu weer achter je pc naar dat scherm te staren. Het gewone leven is weer begonnen, en je moet weer aan het werk. Alle tijd dus om je zonden te overdenken. En na te denken over die vraag die je nu misschien wel 80 keer krijgt: “Wat zijn jouw goede voornemens voor het nieuwe jaar?”
Nee, nu begin ik echt!
Goede voornemens. Waarom in godsnaam op 1 januari 2014 alles anders? Nieuw jaar, nieuw begin. Dit is hét moment om dat sportschoolabonnement af te sluiten en een ik-stop-met-roken-afspraak met je partner aan te gaan. Nee, dit jaar ga ik echt gezonder eten (en je familie vindt dat ook nodig, je kreeg niet voor niets “de Voedselzandloper” cadeau). Maar hoe doe je dat, je aan je voornemen houden? En waarom is gedragsverandering zo moeilijk?
Gepland gedrag: It’s all about the attitude
Een lesje Gezondheidspsychologie gaat je helpen om deze twee vragen in een keer te beantwoorden. Gezondheidsgedrag is namelijk te voorspellen (Morrison & Bennet, 2010). Icek Azjen (1991) legt met zijn theorie van Gepland Gedrag (“Theory of Planned Behavior”) uit dat de intentie het belangrijkste is. Wíl je echt graag gezonder leven, dan ben je dus al halverwege. Je intentie wordt beïnvloed door 3 factoren:
- je attitude ten opzichte van het gedrag dat je wilt veranderen (gezond eten moet een belangrijke waarde voor je zijn, anders kun je net zo goed meteen opgeven).
- de subjectieve norm (is gezond eten ‘normaal’ in jouw kringen, of woont iedereen praktisch bij de Mac Donalds en zou je de enige zijn die gezond eten belangrijk vindt?).
- waargenomen gedragscontrole (de mate waarin jij je gedrag ook echt denkt te kunnen controleren: is gezond eten bijvoorbeeld wel te koop in jouw leefgebied of werk je als tester in een chocoladefabriek en kún je onmogelijk stoppen met suiker eten?).
Als deze 3 factoren positief zijn, dan vergroot dit jouw intentie om te willen veranderen. Je hoeft dan nog maar 1 stap te zetten van gedragsintentie naar het daadwerkelijke gedrag.
Beren op de weg
Nu kunnen er in die ene stap natuurlijk nog wat beren op je weg komen. Stress op je werk, een zeurende partner, verhuizing, vermoeidheid, you name it. Allemaal factoren die jou het idee kunnen geven dat je je nieuwe gedrag er even niet bij kunt hebben. Bullshit. Als jij iets echt graag wilt, dan laat je je niet door ieder klein teddybeertje van de weg af duwen. Maak een plan en maakt dit SMART, want zonder doel kun je niet scoren. Wat is je uiteindelijke doel (gezond leven)? Welke haalbare (!!) tussendoelen wil je daarvoor wanneer bereiken (minstens 1 keer per week sporten en max 1 keer per week snacken, zodat ik me over 4 weken energieker voel)? Wat heb je nodig van anderen om dit te doen (mijn partner gaat mee sporten, mijn huisgenoot haalt geen snacks meer in huis en ik bel een vriend als ik me toch zielig voel omdat die teddybeer het van me lijkt te gaan winnen)? Wat heb je nodig van jezelf (ik noteer mijn successen dagelijks en beloon mezelf wekelijks met een avond gezelligheid)? Zet het voor jezelf op papier en deel je plan met anderen. Hulp vragen is voor dappere veranderaars!
There is no elevator to success, you have to take the stairs
Sounds easy, maar is het niet. Gedragsverandering is moeilijk! Daar weten wij psychologen alles van. Maar als je iets écht wilt… Stel je eens voor hoe je je zou voelen als het je lukt! Een stuk sterker met meer zelfvertouwen. Dus ga op weg and fight those bears!
Meer weten? Verheug je op het vak Gezondheidspsychologie wat in het tweede jaar van de opleiding Toegepaste Psychologie aangeboden worden.
